Blog 2.5 Karibu duniani

‘Welkom op de wereld’

Het is 7 uur ‘s ochtends op een koude ochtend en Tanzania ontwaakt langzaam. De lucht is helder en vloeit van wit naar lichtblauw, de schaduwen worden langzaam meer zichtbaar naarmate de zon achter mij achter de bergen tevoorschijn komt, en de topjes van de bomen vangen al een zacht oranje gloed. Het waren drukke weken de afgelopen tijd. Een heleboel nieuwe mensen zijn aangekomen in Shirati, een feestweekend in Mwanza en meerdere kleine feestelijkheden zijn gepasseerd, en op de afdeling was het ook onregelmatig en druk. Daarom ook, dat ik mezelf weer enigszins in de Europese mindset bevond en ik juist die verbinding met Tanzania, haar cultuur en levenswijze, even kwijt was. Dan ook nog de gedachte dat ik alweer over 3 weken deze plek moet verlaten en dat veel een veel te vroeg voelt, maakte dat ik even niet meer zo in het moment leefde. Maar dat is nu voorbij en ik ga vooral genieten nu ik er nog ben!

De laatste twee weken stond ik op de ‘wodi ya wazazi’. Letterlijk vertaald de afdeling van de ouders, maar met name moeders en kleine babies inhoudt. En heleboel kindjes heb ik hier geboren zien worden en kunnen assisteren (alle credits naar de moeder hoor) met hun eerste hap lucht op deze wereld. Nu ben ik er wel achter dat de verloskunde niet mijn favoriet is binnen de geneeskunde, toch blijft het feit dat je onderdeel bent van het te wereld komen van een klein baby’tje wat zich later zal ontwikkelen – daar hopen we dan op – tot een speels kind, uiteindelijk een jonge vrouw of man, die zijn of haar leven gaat leiden, de wereld gaat ontdekken, keuzes gaat maken en een heel leven gaat leven om vervolgens de hele cyclus waarschijnlijk weer opnieuw te starten met een eigen nakomeling en alles zo altijd weer continueert, iets enorm bijzonders. Laat staan de hele ontwikkeling van een samengekomen spermacelletje en eicelletje tot een volgroeide baby in de buik met alle prachtige processen die hierbij komen kijken, gebruik makend van het ingenieuze lichaam van moeder en baby. Hoeveel baby’tjes er hier dan toch gezond ter wereld komen is iets waar ik dankbaar bij stil sta. Niet gek dat elke geboorte me dan toch enigszins ontroert en ik tegen elk kindje met een glimlach tegen mama en baby zeg: ‘Karibu duniani, karibu Tanzania’ (welkom op de wereld, welkom in Tanzania).

De blijdschap en het euforische gevoel wat ik heb als er weer een nieuw wezentje geboren is, en de manier waar wij gewend zijn met deze kindjes om te gaan is echter totaal verschillend dan hier in Tanzania. Ik heb nog geen enkele vrouw een traan zien laten voor de geboorte van haar kindje en echt bijzonder blij en direct verbonden met het kindje zijn ze niet meteen. Ergens waarschijnlijk ook uit een beschermingsmechanisme om niet te gehecht te raken, omdat 5% van de kinderen in Tanzania nog overlijdt binnen 5 jaar. In Nederland staat die teller bijna op 0. Erg vertroetelend zijn ze dus niet en mama gaat vaak gerust een tijdje ervandoor en laat het 1 of 2-dagen oude baby’tje alleen als een klein ingepakt frummeltje in het grote ziekenhuisbed liggen. Dat wil niet zeggen dat ze helemaal niet met ze knuffelen en spelen hoor, er zijn genoeg momenten dat mama en dochter of zoon samen doorbrengen. En enerzijds groot gelijk dat moeder haar momentje nodig heeft, want hoe de bevallingen hier gaan ten opzichte van Nederland is een wereld van verschil.

Vrouwen komen vaak al vrij ver in het baringsproces binnen, al zie je dat het steeds tijdiger wordt. Dan worden ze opgenomen en in de ‘labor room’ geïnstalleerd, een kleine ruimte met 6 bedden en een gordijn om de gang enigszins af te schermen. De vrouwen liggen dan gewoon naast elkaar wanneer we onderzoeken hoeveel ontsluiting ze hebben en het hartje van de baby controleren. Kermend van de pijn tijdens de weeën wordt er weinig aandacht aan ze gegeven tot op het moment dat ze echt de behoefte voelen om te gaan persen. Dan moeten ze zich tussen hun weeën door al lopend met hun van thuis meegenomen tas vol met ‘kanga’ (stoffen om op te liggen, de baby in te wikkelen etc.) en hun plastic bak om in te plassen naar de delivery room lopen en zich daar op een van de drie bedden installeren. Ook daar grote kans dat er al een of twee andere vrouwen een bed bezet houden en steunend de laatste fase van de bevalling doormaken of er nog wat kinderen in de opvangbedjes liggen die nog naar hun moeders gebracht moeten worden. Tijdens het bevallen zijn de verpleegkundigen streng. Er wordt niet gehuild of geschreeuwd, de energie moet naar het persen gaan en wanneer de vrouwen dat niet doen worden ze hardhandig beetgepakt en toegesproken. Als je het dan ooit over power vrouwen hebt, dan zijn zij dat wel. Helemaal alleen – of dus met een andere to be moeder naast zich – verzetten zij het harde werk om het kindje op de aarde te brengen. En nadat deze zich met zijn eerste opluchtende huiltje heeft laten horen op deze wereld, kan moeder héél even uitrusten terwijl wij bezig zijn het kindje af te drogen om snel warm te blijven, soms te stimuleren of in moeilijkere casussen uit te zuigen, te beademen of te reanimeren en los te maken van de navelstreng die hem of haar de afgelopen 9 maanden van leven heeft voorzien. Dan wordt baby in een opvangbedje gelegd en moet moeder de placenta bevallen en wordt alles gecontroleerd (bloedingen, scheuren…) en mag moeder weer snel plaats maken voor een volgende vrouw. Zo loopt zij soms binnen een halfuur naar een nieuw bed op de afdeling, haar plastic bak - nu gevuld met stukken kanga met alle soorten lichaamsvocht doordrenkt - en haar tas - lichter van gewicht maar toch zwaarder aanvoelend gevuld met de nieuwe verantwoordelijkheden van het moederschap - meedragend, richting de ruimte voor alle zojuist geworden moeders.

Deze laatste alinea speelde zich op een goede dag meerdere keren per dag af en sommige kindjes werden natuurlijk op de operatietafel geboren als er complicaties waren en er een indicatie was voor een keizersnede. Naast het afdelingsleven deden we in de tussentijd ook nog twee outreaches voor schistomiasis, de ziekte waar ik in mijn vorige blog ook over vertelde. We hebben een gigantische voorraad aan medicatie die in juli 2023 verloopt dus organiseert het ziekenhuis met de tropenartsen momenten en locaties om deze medicatie gratis te verstrekken aan de mensen die het het meest nodig hebben, zij die dichtbij het meer wonen of in het meer werken. Lange en vermoeiende dagen, maar enorm leuk om zoveel mannen, vrouwen en kinderen voorbij te zien komen en een klein praatje met ze te maken voor je ze een boekje over Schisto en de mondeling instructies voor het medicatiegebruik in het Swahili meegeeft. Lastig dat ook hier de farmaceutische industrie en protocollering een vinger in de pap hebben, waar we deze medicatie écht deze maand moeten verstrekken, terwijl er genoeg onderzoek is dat de Praziquantel (het medicijn) ook lange tijd na zijn houdbaarheidsdatum nog werkzaam is.

In de tussentijd ging het leven naast het ziekenhuis natuurlijk ook verder. Lotte kwam op bezoek, we gingen een weekend naar Mwanza voor lekkere koffie, zwemmen en Afrikaanse dansjes, nieuwe coassistenten en artsen kwamen aan en we deden alle gebruikelijke dingen: wandelingen naar Oboke (de berg met de prachtige zonsondergang in het meer), maandagen naar de drukke en gezellige markt, hardloop- of wandelrondjes om verdwaald te raken in de natuur rondom Shirati, dansjes en drankjes in Santos (de enige kroeg hier), de gebruikelijke ultimate frisbee competities en een beetje hangen en kletsen, of samen eten bij een van de huizen van de verschillende wazungu die er nu zijn.

Zoals ik vandaag in mijn nieuwe huisje (er moest wat verhuisd worden door de nieuwe aanwas aan wazungu) al vroeg uit de veren ben, was het ook gisteren rond iets over 6 uur ’s ochtends wanneer de eerste haan kraaide en ik me toe had gegeven aan niet meer in slaap te kunnen vallen. Toen heb ik m’n rugzak gepakt en ben ik naar Oboke gelopen, zonder muziek en nog vrijwel zonder mensen en kindjes onderweg, met het geluid van de verschillende vogeltjes die tsjirpten en het wegslippende grind onder mijn voeten, alleen. Op Oboke vond ik een grote vlakke rots om de langzame zonsopgang te bewonderen. Een koel briesje, de eerste warmte van de gloeiende zon op mijn gezicht, het ritselen van de plantjes en het ver uitgestrekte uitzicht over Tanzania en zelfs Kenia, met haar prachtige natuur vol met de typische Afrikaanse bomen, indrukwekkende rotspartijen, uitgestrekte velden, kleurige bloemetjes en de glooiende bergen op de achtergrond. Langzaam ontwaakte de mens en de natuur. Geluiden van de vogeltjes begonnen toe te nemen en af en toe een piki piki die in de verte startte. Er kwam meer beweging in het uitzicht, meer rookwolken van verschillende plaatsen, bijtjes die voorbij zoemde, vogels die in de verte in de lucht zweefden en klipdassen die nauwlettend elke beweging van mij in de gaten hielden om dan weg te stuipen. Langzaam kwam het Tanzaniaanse leven in beweging en daarbij ook mijn gedachten over het leven. En was ik ontroerd, op een goede manier, met name ondenkbaar dankbaar, voor mijn leven hier op deze wereld met alles wat ik al heb meegemaakt en alles wat ik nog mag gaan doen, en de lieve mensen die ik om me heen heb verzameld. ‘Karibu duniani’, het dankbare en nederige gezegde ‘welkom op de wereld’, zouden we niet alleen tegen de pasgeboren baby’tjes moeten zeggen, maar ook tegen onszelf, iedere dag opnieuw.